Yerel Medya Veri Tabanı Araştırma Projesi’nde yöntem olarak birbirini destekleyen ve iki etaptan oluşan karma bir araştırma metodolojisi uygulandı. İlk etapta, Türkiye’deki yerel medya uzayına dair referans teşkil eden mevcut verilerin saptanması için güncelde var olan tüm veri tabanları ve basın listelerinin incelendiği detaylı bir masabaşı tarama gerçekleştirildi. İkinci etapta ise masabaşı tarama esnasında elde edilen verilerin teyidi ve taramada ulaşılamayan verilerin toplanması için kapsamlı bir saha araştırması yürütüldü.

A. MASABAŞI TARAMA

Çalışmanın ilk etabını oluşturan masabaşı taramasının temel amacı araştırma uzayının oluşturulması için yerel medya kurumlarına dair var olan tüm güncel verilerin incelenmesi ve tespit edilmesiydi. Bu doğrultuda ilk olarak Türkiye’de bugüne kadar yerel medya üzerine oluşturulmuş tüm veri tabanları incelendi ve bu alanda veri tabanı oluşturan kurumlar (kamu kurumları, medya organizasyonları ve sivil toplum kuruluşları, mesleki birlikler ve halkla ilişkiler şirketleri) ile irtibata geçildi. Yürütülen ön tarama ve iletişim süreci sonucunda, kamuya açık olarak yayınlanan Basın İlan Kurumu (BİK) ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) bünyesindeki medya veri tabanları, Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) ve Medya Araştırmaları Derneği (MEDAR)’ın kurumsal basın listeleri, ve halkla ilişkiler şirketi Faselis’in basın bülteni dağıtım amacıyla oluşturduğu interaktif veri platformu çalışmaya dahil edildi.

Taramanın ilk adımında, çalışmaya dahil edilen tüm veri tabanlarında yerel medya kurumlarına dair yer alan veri kategorileri gözden geçirildi. Bu incelemenin sonucunda, Basın İlan Kurumu (BİK) ve Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) bünyesindeki veri tabanları, yerel ölçekte yayın yapan medya kurumlarına dair en kapsamlı veri havuzunu barındırdıkları için, birincil kaynak olarak sınıflandırıldı. Çalışma kapsamında incelenen kurumsal basın listeleri (MEDAR, TGS ve Faselis) ise saptanan ilk verilerin karşılaştırılması ve teyidi için destekleyici ikincil kaynaklar olarak kullanıldı.
Tüm bu veri tabanları üzerinde yürütülen detaylı taramalar sonucunda yerel medya kurumlarıyla ilgili pek çok veriye ulaşıldı. Ulaşılan bu farklı format ve kategorideki verilerin tasnif edilmesi, karşılaştırılması ve doğruluğunun teyit edilmesi için aşağıdaki yöntemler izlendi: 
Image

B. SAHA ÇALIŞMASI

Araştırma kapsamında yürütülen saha çalışması iki temel hedef doğrultusunda tasarlandı. Bu hedeflerden ilki, masa başı tarama sırasında tespit edilen yerel kurumlar ve bu kurumlara dair verilerin kurumlara ulaşılarak teyit edilmesiydi. İkinci hedef ise yerel medya kurumlarına dair masa başı taramasında ulaşılamayan verilerin tespit edilebilmesi ve araştırma kapsamının genişletilmesiydi. Bu hedeflerin gerçekleştirilmesi için araştırmada aşağıda detaylı olarak açıklanan metodoloji izlendi:

Yöntem

Yerel Medya Veri Tabanı Araştırma Projesi Türkiye’de yerel medya üzerine yürütülen ilk census araştırması olma hedefiyle tasarlandığı için saha çalışmasında kullanılan araştırma yöntemleri de bu doğrultuda seçildi. Census araştırmalarında odak bir popülasyon veya grup içerisindeki tüm öğelere ulaşılması ve bu ögelere dair temel özelliklerin tespit edilmesidir (Lavrakas, 2008). Nicel araştırmalar içerisinde sınıflandırılan census çalışmalarında veri toplama yöntemi olarak ise genellikle anket uygulanmaktadır (Lavrakas, 2008). Bu çerçevede, saha araştırmasının örneklemi masa başı taramasında ulaşılan ve araştırma uzayını oluşturan tüm yerel medya kurumları olarak belirlendi. Bu uzay dahilindeki her yerel medya kurumuna dair demografik özelliklerin tespit edilmesi için ise anket uygulaması tercih edildi.

Saha araştırmasıyla hem masa başı taramasında toplanan verilerin teyit edilmesi hem de yerel medya kurumları hakkında daha detaylı demografik bilgilere ulaşılması hedeflediği için çalışmada kullanılan anket formu bu doğrultuda tasarlandı. İlk olarak masa başı taramasında oluşturulan veri kategorileri (örn: yayın mecrası, yayın kapsamı ve periyodu vb.) sorulaştırıldı ve anket formuna aktarıldı Ardından araştırmada incelenmesi hedeflenen demografik bilgilere (örn: kurumlardaki çalışan sayısı, çalışma koşullarından memnuniyet seviyesi vb.) yönelik ek sorular tasarlandı ve forma eklendi.

Araştırmada veri toplama aracı olarak JotForm veri toplama platformu kullanıldı. JotForm platformu hem online anket formu üzerinden veri toplama hem de veri işleme araçları sunduğu için, araştırmada listelenen verilerin güncellenmesi, yeni veri girişi ve toplanan verilerin depolanmasını tek bir platform üzerinden gerçekleştirme olanağı sağladı.

Bu süreçte, masa başı taramasında her şehir için özel oluşturulan veri listeleri bir araya getirildi ve ana veri tabanı listesi oluşturuldu. Ardından listede yer alan her kuruma özel olarak bir kurum kodu (örn: 01-001) atandı ve ana liste Jotform arayüzüne aktarıldı. Devamında, hazırlanan anket formu JotForm’a yüklendi ve arayüzde bulunan veri listesine entegre edildi. Bu sayede, kurum kodu üzerinden çağrılabilen ve her kurum hakkında hem masa başında toplanan verileri hem de ek soruları içeren özel bir anket sistemi oluşturuldu.

Uygulama

Anket çalışması, 3 araştırmacıdan oluşan saha ekibi tarafından Kasım 2020 ile Şubat 2021 arasında gerçekleştirildi. Pandeminin getirdiği mobilite kısıtlılığı sebebiyle, anketler araştırmacılar tarafından telefon görüşmeleri aracılığıyla online anket platformu (Jotform) kullanılarak yürütüldü.

Araştırma sırasında, veri tabanı listesinde bulunan her kurum taramada tespit edilen kurumsal telefon numaraları üzerinden arayışlı olarak toplamda 3 kez arandı. Bu süreçte ulaşılan ve araştırmaya destek vermeyi kabul eden kurumlar ile anket gerçekleştirildi. Telefon görüşmesi aracılığıyla yürütülen anketler sırasında, araştırmacılar kurum kodunu kullanarak Jotform üzerinden görüştükleri kuruma özel anket formuna ulaştı, masa başı taramada tespit edilen verilere yönelik soruları kurum temsilcilerine yönelterek kurum hakkında toplanan verileri teyitleyip güncelledi ve diğer ek sorulara verilen cevapları sisteme kaydetti.

Bu yolla saha süreci sonunda çalışmada yerel medya kurumlarına dair tespit edilen tüm veriler teyit edildi, güncellendi, yerel medyanın demografik özelliklerine dair ek verilere ulaşıldı ve veri tabanının altyapısı oluşturuldu.

Örneklem

Anket çalışması sırasında masa başı taramada tespit edilen tüm yerel medya kurumlarına ulaşılması hedeflendi. Bu kapsamda, araştırma örneklemi olarak masa başı taramada tespit edilen 3240 sayıda yerel medya kurumu üzerinden oluşturuldu.

Saha çalışması sırasında örneklemde yer alan her kurum, tespit edilen kurumsal iletişim numaraları kullanılarak farklı zaman aralıkları içerisinde toplamda 3’er kez arandı. Yapılan aramalar sonucunda örneklem dahilindeki 3240 yerel kurumdan 2196’sına ulaşıldı. Ulaşılan kurumlar içerisinden 1222 yerel medya kurumu ile anket gerçekleştirildi, 974 kurum ise araştırmaya katılım göstermedi. Saha sürecinde ulaşılamayan 1044 kurum içerisinden 565’ine yapılan aramalarda hiç cevap alınamazken, 479 kurumun taramada tespit edilen iletişim numaralarının (hattın bozuk veya numara bilgisinin hatalı olması sebebiyle) çalışmadığı veya aranan kuruma ait olmadığı anlaşıldı.