YEREL MEDYA KURUMLARINDA ÇALIŞAN SAYISI

Coğrafi Dağılım

Araştırmaya katılan kurumlardan elde edilen verilere göre anket gerçekleştirilen 1222 yerel medya kurumunda toplam 4996 çalışan görev alıyor. Yerel medyada çalışanların kurum başına dağılımları ise her kurumda ortalama 4 kişi çalıştığını gösteriyor. Verilere göre, bu kurumların büyük çoğunluğunda (% 74,6) çalışan sayısı 1 ile 5 kişi arasında değişirken, 6 ile 10 kişi arasında çalışana sahip kurumlar tüm kurumların %16,4’ünü oluşturuyor. 10 kişi ve üzerinde çalışan bulunduran ise oldukça az sayıda (tüm kurumların % 8,3) yerel medya kurumu olduğu görülüyor.

Yerel medya kurumlarındaki çalışan sayılarının bölgesel dağılımına dair saha araştırmasından elde edilen veriler, masabaşı tarama çalışması sonucunda tespit edilen ve en fazla sayıda yerel medya kurumu bulunduran bölgeler ile paralellik gösteriyor. Tarama sonuçlarına göre, yerel medya kurumları en yoğun olarak Marmara (817 kurum), Akdeniz(587 kurum) ve Ege (494 kurum) bölgelerinde yer alıyor. Benzer şekilde, anket sonuçları da en fazla sayıda yerel medya çalışanının bulunduğu bölgelerin Marmara (toplamda 1230 kişi), Ege (toplamda 840 kişi) ve Akdeniz (toplamda 817 kişi) bölgeleri olduğunu gösteriyor. Güneydoğu Anadolu (toplam 438 kişi) ve Doğu Anadolu’da (toplam 416 kişi) ise diğer bölgelere göre daha az sayıda yerel medya çalışanı olduğu görülüyor.

Ancak, yerel medyada kurum başına düşen çalışan sayısı ortalamaları incelendiğinde, en yüksek çalışan sayısı ortalamasına sahip kurumların yer aldığı bölgeler ise Güneydoğu Anadolu (ortalama 4,87 kişi), Doğu Anadolu (ortalama 4,60 kişi) ve İç Anadolu (ortalama 4,41) bölgeleri olarak öne çıkıyor.

Yayın Mecralarına Göre Dağılım

Yerel medyada çalışanların yayın mecralarına göre dağılımında, yerel gazeteler (toplam 3076 çalışan) ve yerel dijital haber platformları (toplam 1524 çalışan) genel toplamda en fazla çalışan sayısına sahip mecralar olarak öne çıkıyor. Ancak, yerel medyada kurum başına düşen ortalama çalışan sayıları incelendiğinde, en yüksek çalışan sayısına sahip mecraların yerel televizyonlar (ortalama: 6,32 / 6-7 çalışan) ve yerel gazeteler (ortalama: 4,71 / 4-5 çalışan) olduğu görülüyor.

Çalışan sayılarının yayın mecralarına göre dağılımına bakıldığında, genel çalışan sayısı açısından yerel gazeteler en fazla sayıda (toplam 3076 kişi) çalışanın yer aldığı mecra türü olarak öne çıkıyor. Ancak, kurum başına düşen çalışan sayıları incelendiğinde yerel gazeteler, her yerel gazete başına düşen ortalama 4-5 kişi arası (ortalama: 4,71) çalışan ile yerel televizyonlardan sonra ikinci sırada geliyor. Verilere göre, araştırmaya katılan 653 yerel gazetenin %68,5’inde 1 ile 5 arasında kişi çalışırken, %21,3’ünde 6 ile 10 kişi arasında ve yalnızca %10,1’inde 10 kişi ve üzerinde çalışan bulunuyor. En yüksek sayıda çalışan bulunduran yerel gazete kurumları ise Marmara (toplam 728 çalışan), Ege (toplam 503 çalışan) ve Karadeniz (toplam 497 çalışan) bölgelerinde yer alıyor.

Yerel ölçekte yayın yapan dijital haber platformları, genel toplamda 1524 kişi ile en fazla çalışanın bulunduğu ikinci mecra türünü oluşturuyor. Buna rağmen, kurum başına düşen çalışan ortalamalarına göre, yerel yayın yapan dijital haber platformları ortalama 3 çalışan (ortalama: 3,14) ile kurum başı en az çalışan sayısına sahip mecra türünü oluşturuyor. Bunun yanı sıra sonuçlar, yerel dijital haber platformlarında kurum başına düşen ortalama çalışan sayısının çoğunlukla (tüm dijital haber platformlarının %85,4’ünde) 1 ile 5 kişi arasında değiştiğini gösteriyor. Yerel gazetelerdeki çalışan dağılımına benzer şekilde, en fazla yerel dijital haber platformu çalışanı bulunduran bölgeler ise Marmara (toplam 506 kişi), Ege (toplam 241 kişi) ve Karadeniz (toplam 206 kişi) bölgeleri.

Araştırmaya katılan 93 yerel radyonun bünyesinde toplam 342 çalışan bulunuyor. Kurum başına düşen ortalama çalışan sayıları ise, yerel radyolarda ortalama 3-4 kişi arası (ortalama: 3,68) çalışan bulunduğu gösteriyor. Sonuçlardan yerel radyoların çoğunda (% 76,3) 1 ile 5 arası kişi çalışan bulunduğu, 6 ile 10 kişi (tüm yerel radyoların %10,8’i) veya 10 kişi üzerinde çalışan bulunduran (tüm yerel radyoların %10,8’i) yerel radyo sayısının ise daha düşük olduğu görülüyor.

Ankete katılan 38 yerel televizyon kurumunda toplam 240 çalışan yer alıyor. Kurum başına düşen çalışan sayısı içerisinde ile ortalama 6-7 çalışan ile (ortalama: 6,32) yerel televizyonlar kurum başına en yüksek çalışan ortalamasına sahip mecra türü olarak öne çıkıyor. Sonuçlar bu kurumların yarısında (%50,0) 1 ile 5 kişi arasında çalışan bulunduğunu ve 6 ile 10 kişi arası çalışana sahip (%21,1) pek çok yerel televizyon kurumu olduğunu gösteriyor. Sonuçlar arasında dikkat çeken bir diğer veri ise 10 kişi ve üzerinde çalışana sahip yerel televizyon sayısının (tüm yerel televizyonların %26,3’ü) diğer kurum türlerine kıyasla oldukça fazla olması. Bu bakımdan, araştırma sonuçları yerel televizyonlarda kurum başına düşen ortalama çalışan sayısının diğer mecralara kıyasla daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor. En fazla sayıda çalışan bulunan yerel televizyonlar ise Akdeniz (toplam 73 kişi), Güneydoğu Anadolu (toplam 34 kişi), ve Ege (toplam 33 kişi) bölgelerinde bulunuyor.

Tüm yayın mecraları arasında yerel dergiler en az sayıda çalışana sahip mecra türü olarak dikkat çekiyor. Araştırma sonuçlara göre, ankete katılan 36 yerel dergide toplam 124 kişi çalışıyor. Bu çalışanların kurum başına dağılımları incelendiğinde ise, yerel dergilerde ortalama 3-4 kişi (ortalama: 3,44) çalıştığı görülüyor. Verilere göre, yerel dergilerdeki kurum başına düşen çalışan sayısı genellikle (%80,6) 1 ile 5 kişi arasında değişirken, 6 kişi ve üzerinde çalışanı bulunan daha az sayıda (%19,4) yerel dergi mevcut. En fazla sayıda yerel dergi çalışanı bulunduran kurumların ise çoğunlukla Marmara (toplam 32 kişi) bölgesinde yer aldığı görülüyor.

Cinsiyete Göre Dağılım

MEDAR’ın 2020 temmuz ayında yerel medyadaki kadın gazeteciler üzerine yürüttüğü nitel saha araştırması, yerel medyada istihdam ve işe alımlarda deneyimlenen toplumsal cinsiyet eşitsizliğine dair önemli bulgular ortaya koymuştu (MEDAR, 2020) . Benzer şekilde, Yerel Medya Veri Tabanı Araştırması kapsamında elde edilen nicel veriler de yerel medya kurumlarındaki çalışan istihdamında ciddi bir cinsiyet eşitsizliği olduğunu gösteriyor. Sonuçlara göre anket gerçekleştirilen 1222 yerel medya kurumunda:

Toplam 4996 çalışan bulunuyor.

Bu çalışanların %31,3’ünü (toplam 1565 kişi) kadın çalışanlar, %68,7’sini (toplam 3431 kişi) ise erkek çalışanlar oluşturuyor. Bu doğrultuda, yerel medyada çalışan erkek sayısının kadın çalışan sayısının iki katından daha fazla olduğu dikkat çekiyor.

KURUMLARDA ÇALIŞANLARIN CİNSİYET DAĞILIMLARI

3440 erkek

1556 kadın

Ankete katılan 1222 kurumda, toplam çalışan sayısı 4996 kişi.

Veriler yerel medyada kurum başına düşen kadın çalışan çalışan sayısının ortalama 1 ile 2 kişi arasında arasında sınırlı kaldığını gösteriyor. Ankete katılan kurumların %37,6’sında hiç kadın çalışan bulunmazken, %27,3’ünde yalnızca 1 kadın çalışan, %20’sinde ise 2 kadın çalışan yer alıyor.

Yerel medyadaki toplam kadın çalışan sayısının bölgesel dağılımı içinde Marmara (toplam 419 çalışan), Ege (toplam 298 çalışan) ve Akdeniz (toplam 260 çalışan) en fazla kadın çalışanın bulunduğu bölgeleri oluşturuyor. Elde edilen veriler, yerel medyada en fazla sayıda kadın çalışanın çoğunlukla İstanbul (96 çalışan), İzmir (92 çalışan) ve Kocaeli (77 çalışan) gibi büyük şehirlerde yer aldığını gösteriyor.

Kadın çalışan sayılarının mecra türlerine göre dağılımında ise yerel televizyonlar kurum başına en yüksek kadın çalışan ortalamasına (ortalama:1.89, yaklaşık 2 kişi) sahip mecrayı oluşturuyor. Yerel televizyonları, ortalama 1 ile 2 kadın çalışan (ortalama: 1,51) ile yerel gazeteler takip ederken, yerel radyo (ortalama:1,33) ve dergilerin (ortalama:1,31) genellikle 1 kadın çalışan bulundurduğu görülüyor. Tüm mecra türleri arasında, yerel dijital haber platformları 1 veya daha az kişi (ortalama: 0,89) kadın çalışan ortalamasıyla kurum başına en az kadın çalışanın bulunduğu mecra olarak dikkat çekiyor.

Mesleki Pozisyonlara Göre Dağılım

Yerel medya kurumlarındaki çalışan pozisyonları araştırma kapsamında dört temel sınıflandırma üzerinden ele alındı:

İlk sınıflandırmada yönetsel pozisyonlarda yer alan “imtiyaz sahibi, genel yayın yönetmeni, il/bölge temsilcisi, bölüm şefi” gibi kurumlardaki idari işleyiş ve kararlardan sorumlu çalışan sayıları incelendi.
İkinci sınıflandırmada, yerel medya kurumlarında ofis pozisyonlarında masabaşından haber üretim sürecine yönetsel katkıda bulunan “yazı işleri müdürlüğü, haber müdürlüğü ve editörlük” gibi görevler üstlenen çalışan sayılarına dair veriler tespit edildi.
Üçüncü sınıflandırma ise, yerel medyada aktif olarak haber üretim sürecini yürüten “muhabir, foto muhabiri, kameraman” gibi saha pozisyonlarındaki çalışan sayılarına odaklanıldı.
Son olarak ise, bu üç sınıflandırma dışında kalan ve diğer teknik & idari pozisyonlarda görev alan “ sayfa sekreteri, dizgi & grafik tasarım sorumlusu, yazılım uzmanı, mali sorumlu” vb. çalışan sayıları saptandı.

Bu doğrultuda verilerden elde edilen veriler, yerel medyada çalışanların çoğunlukla yönetsel (toplam 1405 çalışan) ve saha pozisyonlarında (toplam 1400 çalışan) görev aldığını gösteriyor. Yerel medya kurumlarında masa başı (toplam 1201 çalışan) ve diğer idari & teknik pozisyonlarda (toplam 990 çalışan) görev alan ise daha az çalışan bulunuyor.

Diğer bir yandan, kurum başına düşen çalışan sayısı ortalamaları incelendiğinde, yerel medya kurumlarında ortalama 4 çalışanın görev aldığı ve çalışanların kurum içindeki görev pozisyonlarına eşit sayıda dağıldığı görülüyor.

Bu dört temel sınıflandırma üzerinden yerel medyadaki çalışanların pozisyon dağılımı incelendiğinde, yönetsel pozisyonlarda görev alan çalışan sayısının oldukça fazla (toplam 1405 çalışan) olduğu dikkat çekiyor. Ancak kurum başına düşen çalışan sayıları, yerel medya kurumlarının çoğunda (tüm kurumların %72,9’unda) yönetsel kadrolarda genellikle 1 çalışan (ortalama:1,15) görev aldığını gösteriyor. İki kişi ve üzerinde yönetsel personel çalıştıran ise oldukça az (tüm kurumların %17,9’u) yerel medya kurumu bulunuyor. Verilere göre, yönetsel kadrolarında en yüksek çalışan ortalamasına sahip kurumlar yerel dergi (%97,2) ve yerel dijital haber platformları (%93,4). Bölgesel dağılım açısından değerlendirildiğinde ise en yüksek yönetsel kadro çalışan ortalamasına sahip kurumlar genellikle İç Anadolu (ortalama: 1,31) ve Doğu Anadolu(ortalama: 1,27) bölgelerinde yer alıyor.

Sahada aktif olarak haber üreten “muhabir” ve “kameraman” gibi çalışanlar ise yerel medyada haber üretimi için en temel görevleri üstleniyor. Araştırma verilerine göre, anket gerçekleştirilen 1222 yerel medya kurumunda sahada aktif olarak haber üreten toplam 1400 çalışan yer alıyor. Ancak, ankete katılan yerel kurumların %40,8’inde sahada aktif olarak haber üreten hiç muhabir veya kameraman bulunmuyor. Bunun yanı sıra, kurum başına düşen çalışan ortalamaları yerel medya kurumlarında genellikle sahada haber üreten bir muhabir veya kameraman (ortalama: 1,15) olduğunu gösteriyor. Verilere göre yerel medya kurumlarında %32,2’sinde yalnızca 1 muhabir veya kameran çalışırken, iki veya üzerinde sahada haber üreten çalışan bulunduran yerel kurum sayısının (%27,6) daha az olduğu görülüyor. Kurum başına düşen en yüksek sahada haber üreten çalışan ortalamasına sahip mecra türlerini ise yerel gazeteler (ortalama: 1,48) ve yerel televizyonlar (ortalama: 1,47) oluşturuyor. Sahada haber üreten en yüksek çalışan ortalamasına sahip kurumlar ise Güneydoğu Anadolu (ortalama: 1,49) ve Doğu Anadolu (ortalama: 1,42) bölgelerinde bulunuyor.

Yerel medya kurumlarında ofis pozisyonlarında bulunan ve haber üretim sürecine “yazı işleri müdürlüğü, haber müdürlüğü ve editörlük” gibi masabaşı görevler üzerinden yönetsel destek veren personel sayısının ise yerel medya kurumlarının genelinde (toplam 1201 çalışan) daha az sayıda olduğu görülüyor. Kurum başına düşen genel çalışan ortalamaları yerel medya kurumlarında masa başı pozisyonlarda genellikle 1 çalışanın (ortalama:0,98) görev aldığını gösteriyor. Ankete katılan yerel kurumların %31,8’inde ofis pozisyonunda görev alan hiç yönetsel çalışan bulunmazken, kurumların %46,2’sinde ise masa başında haber üreten 1 çalışan bulunuyor. Mecra türlerine göre çalışan sayısı dağılımlarına bakıldığında ise, kurum başına düşen en yüksek masa başı personel ortalamasına sahip kurumların yerel televizyonlar (ortalama: 1,32) ve yerel gazeteler (ortalama: 1,11) olduğu görülüyor. Bölgesel dağılımda ise Güneydoğu (ortalama: 1,13) ve İç Anadolu (ortalama 1,05) bölgeleri ortalama en fazla masa başı haber üreten çalışan sayısına sahip kurumların bulunduğu bölgeler olarak öne çıkıyor.

Araştırma sonuçları yerel medya kurumlarında “sayfa sekreteri, dizgi & grafik tasarım sorumlusu, yazılım uzmanı, mali sorumlu” vb. gibi kurum içerisinde teknik ve idari görevler üstlenen çalışan sayısının (toplam 990 çalışan) diğer pozisyonlardaki çalışan sayılarına göre düşük kaldığını gösteriyor. Anket gerçekleştirilen kurumların yarısından fazlasında (%57) bu pozisyonlarda görev alan hiç çalışan bulunmazken, kalan kurumların çoğunda (%26,8) yalnızca bir çalışanın diğer teknik ve idari görevleri üstlendiği görülüyor.Benzer şekilde, kurum başı çalışan ortalamalarına göre de her kurumda diğer idari veya teknik pozisyonlarda çalışan ortalama 1 veya birden daha az (ortalama: 0,81) çalışan bulunuyor. Mecra türleri arasında yerel televizyon (ortalama: 1,92) ve yerel radyolar (ortalama: 1,20) en fazla teknik ve idari personel bulunduran mecralar olarak öne çıkıyor. Bölgesel dağılımda ise ortalama en yüksek idari ve teknik personelin çalıştığı kurumlar Güneydoğu (ortalama: 1,02) ve Doğu Anadolu (ortalama 0,96) bölgelerinde yer alıyor.